महाभारतसूक्तयः (माता)
गुरूणां चैव सर्वेषां माता परमको गुरुः॥ आदि. १९५/१६॥
दुष्करं कुरुते माता विवर्धयति या प्रजाः॥ वन. २०५/१७॥
माता गुरुतरा भूमेः॥ वन. ३१३/६०॥
उपवासैस्तथेज्याभिर्व्रतकौतुक मंगलैः।
लभन्ते मातरो गर्भान् मासान् दशच विभ्रति॥ शान्ति. ७/१४॥
मातापित्रोर्गुरूणां च पूजा बहुमता मम।
इह युक्तो नरो लोकान् यशश्च महदश्नुते॥ शान्ति. १०८/३॥
यच्च तेऽभ्यनुजानीयुः कर्म तात सुपूजिताः।
धर्माधर्मविरुद्धं वा तत् कर्तव्यं युधिष्ठिर॥ शान्ति. १०८/४॥
यं च तेऽभ्यनुजानीयुः स धर्म इति निश्चयः॥ शान्ति. १०८/५॥
एत एव त्रयो लोका एत एवाश्रमस्त्रयः।
एत एव त्रयो वेदा एत एव त्रयोऽग्नयः॥ शान्ति. १०८/६॥
नैतानतिशयेज्जातु नात्यश्नीयान्न दूषयेत्॥ शान्ति. १०८/१०॥
पितॄन् दश तु मातैका सर्वा वा पृथिवीमपि॥ शान्ति. १०८/१७॥
गुरुत्वेनाभिभवति नास्ति मातृसमो गुरुः॥
अवध्या हि सदा माता पिता चाप्यपकारिणौ॥ शान्ति. १०८/२०॥
न संदुष्यन्ति तत् कृत्वा न च ते दूषयन्ति तम्।
धर्माय यतमानानां विदुर्देवा महर्षिभिः॥ शान्ति. १०८/२१॥
स्त्रियं हत्वा मातरं च को हि जातु सुखी भवेत्॥ शान्ति. २६६/१२॥
यो ह्ययं मयि संघातो मर्त्यत्वे पाञ्चभौतिकः।
अस्य मे जननी हेतुः पावकस्य यथारणिः॥ शान्ति. २६६/२५॥
माता देहारणिः पुंसां सर्वस्यार्तस्य निर्वृत्तिः।
मातृलाभे सनाथत्वमनाथत्वं विपर्यये॥ शान्ति. २६६/२६॥
न च शोचति नाप्येनं स्थाविर्यमपकर्षति।
श्रिया हीनोऽपि यो गेहमम्बेति प्रतिपद्यते॥ शान्ति. २६६/२७॥
पुत्रपौत्रोपपन्नोऽपि जननीं यः समाश्रितः।
अपि वर्षशतस्यान्ते स द्विहायनवच्चरेत्॥ शान्ति. २६६/२८॥
समर्थं वासमर्थं वा कृशं वाप्यकृशं तथा।
रक्षत्येव सुतं माता नान्यः पोष्टा विधानतः॥ शान्ति. २६६/२९॥
तदा स वृद्धो भवति तदा भवति दुःखितः।
तदा शून्यं जगत् तस्य यदा मात्रा वियुज्यते॥ शान्ति. २६६/३०॥
नास्ति मातृसमा छाया नास्ति मातृसमा गतिः।
नास्ति मातृसमं त्राणं नास्ति मातृसमा प्रिया॥ शान्ति. २६६/३१॥
कुक्षिसंधारणाद् धात्री जननाज्जननी स्मृता।
अङ्गानां वर्धनादम्बा वीरसूत्वेन बीरसूः॥ शान्ति. २६६/३२॥
माता जानाति यद्गोत्रं माता जानाति यस्य सः।
मातुर्भरणमात्रेण प्रीतिः स्नेहः पितुः प्रजाः॥ शान्ति. २६६/३५॥
दशाचार्यानुपाध्याय उपाध्यायान् पिता दश॥ अनु. १०५/१४॥
दश चैव पितॄन् माता सर्वां वा पृथिवीमपि।
गौरवेणाभिभवति नास्ति मातृसमो गुरुः॥ अनु. १०५/१५॥
माता गरीयसी यच्च तेनैतां मन्यते जनः॥ अनु. १०५/१६॥
ज्येष्ठा मातृसमा चापि भगिनी भरतर्षभ॥ अनु. १०५/१९॥
भ्रातुर्भार्या च तद्वत् स्याद् यस्या बाल्ये स्तनं पिबेत्॥ अनु. १०५/२०॥
मातुर्या भगिनी ज्येष्ठा मातुर्या च यवीयसी।
मातामही च धात्री च सर्वास्ता मातरः स्मृताः॥ अनु. १४५ दा. पा.॥