हे चतुर, वद उत्तरम् !
|
विराजराजपुत्रारेः यन्नाम चतुरक्षरम् ।
पूर्वार्धं तव वैरीणां परार्धं तव सङ्गरे ॥
विः - पक्षी, विराजः - पक्षिणां राजा - गरुडः, विराजराजः - गरुडस्य स्वामी
विष्णुः, विराजराजपुत्रः - विष्णोः पुत्रः मन्मथः, विराजराजपुत्रारिः - मन्मथस्य शत्रुः
ईश्वरः । तस्य चतुर्वर्णयुक्तं नाम - मृत्युञ्जयः । तस्य प्रथमार्धम् - मृत्युः - भवतः
शत्रूणां, परार्धः - जयः - भवतः भवतु ।
|
|
|
|
चाटुचणकः
|
वाच्यतां समयोऽतीतः स्पष्टमग्रे भविष्यति ।
इति पाठयतां ग्रन्थे काठिन्यं कुत्र विद्यते ॥
यदि शिष्यः पाठ्यभानविषये कठिनं प्रश्नं पृच्छति तर्हि उत्तरकथनं निवारयितुं त्रयः मार्गाः । ‘रे पठपठ’ इति तर्जनं प्रथमः प्रकारः । ‘इदानीं समयः नास्ति । श्वः वदिष्यामि’ इति कथनं द्वितीयः मार्गः । ‘एषः विषयः भवता इदानीं न बुध्यते । कालान्तरे भवान् ज्ञास्यति’ इति कथनं तृतीयः प्रकारः । एतान् प्रकारान् अवलम्ब्य ये पाठयन्ति ते कस्यापि ग्रन्थस्य पाठने काठिन्यं न अनुभवन्ति ।
|
|
|
|